Đất đai đối với mỗi một con người, mỗi một quốc gia là thiêng liêng và vô cùng gần gũi. Đất không chỉ là nơi ăn chốn ở, là điều kiện để sinh tồn, mà còn là bộ phận không thể tách rời của lãnh thổ quốc gia, gắn liền với chủ quyền của mỗi quốc gia.

Từ xa xưa đến nay trong bất kỳ một chế độ xã hội, một Nhà nước nào, đất đai đều được duy trì và bảo vệ dưới những hình thức sở hữu nhất định. ở Việt Nam, trải qua mấy nghìn năm dựng nước và giữ nước, hình thức sở hữu Nhà nước đối với đất đai đã luôn được ghi nhận bên cạnh các hình thức sở hữu khác đối với đất đai. Kể từ Hiến pháp 1980, nước ta đã khẳng định đất đai thuộc sở hữu toàn dân và do Nhà nước thống nhất quản lý.

Để đất đai được sử dụng có hiệu quả và được bảo vệ tốt hơn, đồng thời để duy trì và bảo vệ quyền sở hữu toàn dân đối với đất đai, cần thiết phải xác định tư cách làm chủ thực sự của người sử dụng đất được giao, được cho thuê. Việc quy định cho người sử dụng đất được phép chuyển quyền sử dụng đất là một trong những giải pháp có ý nghĩa quan trọng để thực hiện yêu cầu của đời sống kinh tế - xã hội.

Các quyền và nghĩa vụ của người sử dụng đất cùng với các hình thức cụ thể của việc chuyển quyền sử dụng đất quy định thành một chương riêng trong Luật Đất đai 1993, thể hiện sự quan tâm của Đảng, Nhà nước đến quyền, lợi ích hợp pháp của người sử dụng đất. Các quyền chuyển đổi, chuyển nhượng, cho thuê, thừa kế, thế chấp quyền sử dụng đất là những quyền năng mà người sử dụng đất đặc biệt quan tâm trong suốt quá trình sử dụng đất. Nó thể hiện được quyền tự chủ trong việc sử dụng đất và đáp ứng được những nhu cầu lợi ích phát sinh khi tổ chức, hộ gia đình, cá nhân có quyền sử dụng đất. Đặc biệt trong giai đoạn hiện nay đất đai được tham gia vào giao lưu dân sự thì quyền chuyển quyền sử dụng đất lại càng cần thiết.

Mặc dù quyền chuyển quyền sử dụng đất của người sử dụng đã được quy định trong Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đất đai 1993, Nghị định 17/1999/NĐ-CP ngày 29-3-1999 về thủ tục chuyển đổi, chuyển nhượng, cho thuê, cho thuê lại, thừa kế quyền sử dụng đất, thế chấp và góp vốn bằng giá trị quyền sử dụng đất và Nghị định 79/2001/NĐ-CP ngày 1-11-20001 sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 17. Nhưng vẫn còn nhiều điểm cần nghiên cứu để làm rõ về mặt lý luận và thực tiễn.

Việc thực hiện quyền chuyển quyền sử dụng đất của hộ gia đình, cá nhân diễn ra tương đối phức tạp bởi trong thực tế một số quy định của pháp luật chưa phù hợp hoặc do người sử dụng đất vận dụng không đúng. Việc nghiên cứu các vấn đề pháp lý về quyền của người sử dụng đất là cần thiết, góp phần tích cực vào việc tiếp tục xây dựng và hoàn thiện pháp luật đất đai.

Thông tin Khoa học Pháp lý trân trọng giới thiệu chuyên đề: "Pháp luật về chuyển quyền sử dụng đất của hộ gia đình, cá nhân". Nội dung của số chuyên đề này do Thạc sỹ luật học Phạm Thu Thuỷ, giảng viên Trường Đại học Luật Hà Nội biên soạn.