Theo tinh thần Kết luận số 66-KL/TW của Bộ Chính trị, việc tiến hành tổng kết một số vấn đề lý luận - thực tiễn qua 30 năm đổi mới (1986-2016)[1] nhằm góp phần tiếp tục hoàn thiện đường lối đổi mới của Đảng là hết sức cần thiết trong giai đoạn hiện nay. Nội dung tổng kết tập trung vào 10 vấn đề lớn gồm cục diện thế giới và khu vực, những vấn đề biến động gần đây và tác động đến Việt Nam, dự báo tình hình sắp tới; phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa; đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước; phát triển văn hóa, xây dựng con người Việt Nam; giải quyết các vấn đề xã hội trong tình hình mới; bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới; hội nhập quốc tế, đường lối và chính sách đối ngoại của Đảng và Nhà nước; đổi mới hệ thống chính trị, xây dựng Nhà nước pháp quyền Xã hội chủ nghĩa, xây dựng nền dân chủ Xã hội chủ nghĩa; xây dựng Đảng cầm quyền, đổi mới nội dung và phương thức lãnh đạo của Đảng; tổng hợp việc nhận thức và giải quyết tám mối quan hệ lớn được nêu trong Cương lĩnh năm 2011.

Đại hội XI của Đảng đã thông qua các văn kiện rất quan trọng, có ý nghĩa chiến lược, lâu dài đối với sự phát triển của đất nước như Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội (bổ sung, phát triển năm 2011); Chiến lược phát triển kinh tế, xã hội 2011-2020; phương hướng, nhiệm vụ năm năm 2011-2015 và điều lệ Đảng (bổ sung, sửa đổi). Để cụ thể hóa Nghị quyết Đại hội XI, trong nửa đầu nhiệm kỳ vừa qua, Ban Chấp hành Trung ương, Bộ chính trị, Ban Bí thư đã tập trung ban hành các Nghị quyết, Kết luận với nhiều nhận thức, quan điểm mới trên các lĩnh vực của đời sống xã hội nhưng cũng còn nhiều vấn đề đặt ra cần tiếp tục nghiên cứu, tổng kết. Trong đó, vấn đề đổi mới tổ chức và hoạt động của hệ thống chính trị, Nhà nước pháp quyền và nền dân chủ xã hội chủ nghĩa (XHCN) là những vấn đề lớn, ảnh hưởng đến nhiều vấn đề khác. Chính vì vậy, nhằm góp phần chung vào việc thực hiện nhiệm vụ của Bộ Tư pháp trong việc tổng kết một số vấn đề lý luận - thực tiễn về đổi mới hệ thống chính trị, Nhà nước pháp quyền và dân chủ XHCN, việc thực hiện một nghiên cứu đánh giá chung về thực trạng nhận thức trong gần 30 năm đổi mới (1986 đến nay) và đề xuất các định hướng đổi mới nhận thức về hệ thống chính trị, Nhà nước pháp quyền và nền dân chủ XHCN tại Việt Nam thời gian tới có ý nghĩa về mặt lý luận và thực tiễn.