Thuật ngữ quyền hành pháp chính thức xuất hiện lần đầu tiên tại Điều 2 Hiến pháp năm 1992, được sửa đổi, bổ sung năm 2001 qua văn thức: "Quyền lực nhà nước là thống nhất, có sự phân công, phối hợp giữa các cơ quan nhà nước trong việc thực hiện các quyền lập pháp, hành pháp, và tư pháp". Đến Hiến pháp năm 2013[1], lần đầu tiên, tại Điều 94 Hiến pháp đã khẳng định: "Chính phủ là cơ quan thực hiện quyền hành pháp”.

Mặc dù Hiến pháp quy định Chính phủ là cơ quan thực hiện quyền hành pháp, Luật tổ chức Chính phủ 2015 cũng đã có những quy định chi tiết thể chế hóa quyền hành pháp của Chính phủ, song vẫn còn nhiều vấn đề lý luận và thực tiễn đang đòi hỏi tiếp tục làm rõ để đảm bảo các yêu cầu xây dựng một Chính phủ hành pháp thực quyền mạnh mẽ: (i) Chính phủ phải được trao đủ quyền lực để thực hiện được sứ mệnh chính trị của mình là tổ chức thi hành pháp luật, đưa pháp luật vào cuộc sống để quản lý thống nhất, thông suốt, có hiệu lực, hiệu quả mọi mặt đời sống kinh tế, xã hội của đất nước, vì lợi ích của quốc gia, dân tộc; (ii) Bảo đảm tính thống nhất của quyền lực nhà nước và sự phối hợp với các thiết chế quyền lực khác (không tạo ra sự phân lập, tách biệt, chia cắt); (iii) Thiết lập được cơ chế kiểm soát hợp lý giữa cơ quan hành pháp đối với các cơ quan lập pháp, cơ quan tư pháp và ngược lại; (iv) Phù hợp với thông lệ quốc tế, đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế; (v) Bảo đảm sự lãnh đạo toàn diện của Đảng đối với Chính phủ.

Trong đó, có nhiều quy định mới của Hiến pháp 2013 tiếp tục cần được làm rõ như: cơ chế kiểm soát quyền lực giữa các cơ quan nhà nước nói chung, trong việc thực hiện quyền hành pháp nói riêng; nội hàm các khái niệm và vị trí, quyền năng của Chính phủ trong việc thực hiện các chức năng, nhiệm vụ: là cơ quan hành pháp, là cơ quan hành chính nhà nước cao nhất, là cơ quan chấp hành của Quốc hội; mối quan hệ, phân công phối hợp và kiểm soát giữa các cơ quan nhà nước trong việc thực hiện quyền hành pháp của Chính phủ; vấn đề phân cấp, ủy quyền giữa trung ương và địa phương; vấn đề phân định rõ thẩm quyền, trách nhiệm giữa tập thể và cá nhân… đang là những nội dung cần được làm rõ trên cả phương diện lý luận và thực tiễn. Để góp phần nhận thức rõ hơn về bản chất, cơ chế vận hành của quyền hành pháp trong bối cảnh chính trị, kinh tế, xã hội nước ta hiện nay cũng như góp phần quan trọng trong việc tiếp tục cụ thể các quy định của các đạo luật về tổ chức bộ máy nhà nước, số chuyên đề: “Quyền hành pháp của Chính phủ theo Hiến pháp năm 2013” gồm các nội dung:

- Quyền hành pháp và thực hiện quyền hành pháp của chính phủ trong nhà nước pháp quyền; 

- Quyền hành pháp và thực hiện quyền hành pháp của chính phủ theo Hiến pháp 2013

- Một số đề xuất, kiến nghị nhằm nâng cao vị trí, vai trò của Chính phủ trong thực hiện quyền hành pháp