Xu hướng phát triển của các nền hành chính hiện đại trong của Nhà nước pháp quyền dân chủ đều hướng tới việc phát huy tối đa vai trò chủ thể của mỗi cá nhân, mỗi cộng đồng dân cư và chính quyền các cấp trong việc giải quyết các vấn đề của mình vì mục tiêu xây dựng xã hội công bằng, dân chủ, văn minh. Hiện nay, các quốc gia trên thế giới rất quan tâm đến việc xây dựng một hệ thống chính quyền trong đó vai trò của chính quyền địa phương ngày càng được đề cao trong việc tham gia giải quyết các bài toán phát triển chung của cộng đồng và của đất nước. Phù hợp với xu hướng đó, tự quản địa phương đang ngày càng được coi là nguyên tắc tổ chức quản trị địa phương được chấp nhận ở nhiều quốc gia. Riêng ở châu Âu, tự quản địa phương đã được nhiều quốc gia như Đức, Anh áp dụng hàng trăm năm qua. Vào năm 1985, các quốc gia châu Âu đã xây dựng Bản Hiến chương châu Âu về chính quyền tự quản địa phương (có hiệu lực từ ngày 01/9/1988)*.

Ở Việt Nam, cùng với quá trình chuyển đổi từ nền kinh tế kế hoạch hóa tập trung, quan liêu, bao cấp sang nền kinh tế thị trường mở, đi kèm với đó là bước chuyển từ nhà nước chuyên chính vô sản sang Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, mô hình, nguyên lý thiết kế cách thức tổ chức và hoạt động của chính quyền địa phương là những vấn đề của thực tiễn cải cách, đổi mới đất nước được quan tâm thảo luận. Những chủ trương của Đảng và quy định của pháp luật hiện hành (đặc biệt là Hiến pháp năm 2013) đã có sự thay đổi rất đáng lưu ý theo hướng ngày càng tôn trọng và bảo đảm hơn nữa quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm của chính quyền địa phương. Tuy nhiên, liệu hướng xây dựng và hoàn thiện chính quyền địa phương tại Việt Nam có dẫn tới việc áp dụng một phần nguyên lý tự quản địa phương hay không vẫn là vấn đề chưa được giải mã. Quan niệm về mối quan hệ giữa chính quyền trung ương với chính quyền địa phương (là quan hệ phân cấp hay phân công quyền lực) vẫn chưa thực sự rõ ràng. Cơ chế kiểm tra, giám sát của trung ương đối với địa phương tại Việt Nam chưa vận hành chưa hiệu quả và đồng bộ. Việc tổ chức chính quyền địa phương tại Việt Nam hiện nay cũng đang đặt ra yêu cầu khắc phục khá nhiều hạn chế.

Trong bối cảnh đó, việc nghiên cứu để hiểu rõ bản chất, mô hình, kinh nghiệm tổ chức và vận hành chính quyền địa phương theo nguyên lý tự quản địa phương của các quốc gia trên thế giới là rất quan trọng. Số chuyên đề: “Tự quản địa phương – Kinh nghiệm quốc tế và gợi ý tham khảo cho Việt Nam”  giới thiệu với bạn đọc những vấn đề chung về tự quản địa phương; mô hình tự quản địa phương của một số quốc gia trên thế giới và Khả năng tiếp thu và ứng dụng một số yếu tố hợp lý của chế độ tự quản địa phương trong tổ chức chính quyền địa phương ở Việt Nam trong thời gian tới