Quyền con người là một trong những thành quả cao quý nhất trong sự phát triển nhân loại. Thúc đẩy và bảo vệ quyền con người đã và đang trở thành mối quan tâm chung của cả cộng đồng quốc tế. Kể từ khi Liên hợp quốc ra đời (năm 1945) đến nay, một hệ thống các quyền con người đã được ghi nhận bởi pháp luật quốc tế và quốc gia. Tuy nhiên, việc ghi nhận các quyền con người trong pháp luật mới chỉ là điều kiện cần. Điều quan trọng hơn là phải có các biện pháp để bảo vệ các quyền khỏi bị vi phạm, thúc đẩy sự tôn trọng và thực hiện các quyền trên thực tế. Một trong các biện pháp hữu hiệu cho vấn đề này là thiết lập các thiết chế bảo vệ quyền con người ở cả cấp độ quốc gia, khu vực và quốc tế.
Việt Nam đang hướng tới mục tiêu chung là xây dựng Nhà nước pháp quyền của dân, do dân, vì dân và bảo đảm phát triển bền vững. Tôn trọng, bảo đảm, bảo vệ quyền con người là một trong những mục tiêu phát triển được Đảng và Nhà nước ta quan tâm một cách thích đáng. Quyền con người ở Việt Nam hiện nay được bảo đảm bằng Hiến pháp và pháp luật. Trên thực tế, qua các lần sửa đổi, bổ sung Hiến pháp quyền con người đã thực sự trở thành quyền hiến định. Đó là cơ sở pháp lý vững chắc để các cấp, các ngành, các cơ quan, tổ chức, cá nhân thực hiện tốt việc tôn trọng, bảo vệ và bảo đảm thực hiện quyền con người, quyền công dân. Tuy nhiên, việc bảo vệ quyền con người ở Việt Nam đang được thực hiện bởi nhiều thiết chế, theo các cơ chế khác nhau. Để tiếp tục nâng cao hơn nữa tính hiệu quả của việc tôn trọng, bảo vệ và bảo đảm quyền con người phục vụ cho công cuộc đổi mới, một trong những giải pháp được đề xuất là hình thành thiết chế quốc gia bảo vệ quyền con người chuyên trách. Việc nghiên cứu khả năng thành lập thiết chế quốc gia bảo vệ quyền con người cũng chính là cam kết của Việt Nam trước cộng đồng quốc tế về định hướng xây dựng một cơ quan quốc gia độc lập, chuyên trách, hoạt động có hiệu quả trong lĩnh vực bảo vệ quyền con người.
Xuất phát từ thực tiễn nêu trên và với mục đích thông qua việc tham khảo các mô hình thiết chế quốc gia bảo vệ quyền con người của một số nước trên thế giới, rút ra kinh nghiệm cho Việt Nam trong quá trình xây dựng thiết chế quốc gia bảo vệ quyền con người trong thời gian tới, Đặc san Thông tin Khoa học pháp lý chuyên đề: "Thiết chế quốc gia bảo vệ quyền con người - Kinh nghiệm một số nước và định hướng cho Việt Nam" gồm các bài viết:
- Quyền con người và đặc trưng cơ bản của các thiết chế quốc gia bảo vệ quyền con người
- Một số thiết chế quốc gia bảo vệ quyền con người trên thế giới
- Đề xuất thiết chế quốc gia bảo vệ quyền con người ở Việt Nam