Công cuộc Đổi mới đã mang lại những thay đổi căn bản trong việc thực hiện chức năng kinh tế của Nhà nước ở Việt Nam. Từ việc coi Nhà nước là chủ sở hữu của các tư liệu sản xuất chủ yếu và đóng vai trò chi phối, trực tiếp tổ chức mọi hoạt động của nền kinh tế, chịu trách nhiệm về kết quả hoạt động của nền kinh tế cả về khía cạnh vi mô (từng xí nghiệp quốc doanh), đến vĩ mô (mức sống của dân cư), hiện nay, Nhà nước ở Việt Nam đã tái cấu trúc lại vai trò của mình, giới hạn rõ hơn phạm vi hoạt động của mình và thừa nhận địa hạt phát triển rộng rãi của người dân. Nếu như trước Đổi mới, sự phân công lao động chủ yếu phụ thuộc vào Nhà nước, thì hiện nay, người dân có thể trở thành “ông chủ” của chính mình hoặc có nhiều cơ hội tìm kiếm công việc phù hợp ở khu vực kinh tế phi nhà nước. Điều đó cho thấy, ý tưởng Nhà nước chi phối một cách tuyệt đối các hoạt động kinh tế gắn với nền kinh tế kế hoạch hóa đã bị thực tiễn vượt qua. Nhà nước đã định vị vai trò của mình ngày càng phù hợp hơn bằng việc tập trung nguồn lực cho công tác xây dựng, hoàn thiện và thực thi thể chế, khắc phục khuyết tật của kinh tế thị trường, tạo môi trường thuận lợi cho sự phát triển của doanh nghiệp.

Tuy nhiên, quá trình chuyển đổi chức năng kinh tế của Nhà nước trong 30 năm vừa qua không đơn thuần chỉ là quá trình Nhà nước rút khỏi sự can thiệp trực tiếp vào sự vận hành của thị trường. Quá trình này trong thực tế đa dạng và phức tạp hơn. Quá trình này chịu sự chi phối bởi nhiều yếu tố, trong đó phải kể tới những bài học cả thành công và chưa thành công đúc rút được trong thực tiễn cải cách, đổi mới ở Việt Nam, có tham khảo một cách chọn lọc kinh nghiệm quốc tế trong bối cảnh Việt Nam ngày càng hội nhập sâu hơn vào nền kinh tế khu vực và toàn cầu. Quá trình ấy còn gắn với sự đổi mới tư duy của các cấp lãnh đạo về vai trò, phương thức vận hành của Nhà nước, về vai trò của hệ thống pháp luật.

Việc chấp nhận ý tưởng xây dựng Nhà nước pháp quyền cũng đồng nghĩa với việc chấp nhận xây dựng Nhà nước mà ở đó quyền lực nhà nước, sự hiện diện của Nhà nước trong các lĩnh vực của đời sống kinh tế - xã hội là có giới hạn. Điều này cũng có nghĩa, Nhà nước không được tự ý đặt ra cho mình những quyền năng về kinh tế nếu không được Hiến pháp và luật cho phép.

Đặc san thông tin khoa học pháp lý: “Chức năng kinh tế của Nhà nước trong 30 năm đổi mới - Nhìn từ góc độ pháp lý” cung cấp cho bạn đọc các nghiên cứu nhằm góp phần nhận thức sâu sắc hơn thực tiễn quá trình chuyển đổi chức năng kinh tế ở Việt Nam từ góc độ pháp lý cùng nhu cầu tiếp tục đổi mới chức năng kinh tế của Nhà nước phù hợp với yêu cầu, hoàn cảnh và trình độ phát triển mới của đất nước, cung cấp thêm cơ sở lý luận và thực tiễn để hoàn thiện thể chế về chức năng của Nhà nước trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, bảo đảm phù hợp với thực tiễn, tôn trọng các quy luật khách quan và thông lệ quốc tế.