ĐẶT VẤN ĐỀ

Qua hơn mười năm thực hiện công cuộc đổi mới do Đảng khởi xướng, bức tranh kinh tế của đất nước đã có nhiều thay đổi đáng phấn khởi và tự hào. Sản xuất phát triển, đời sống của nhân dân ngày càng được nâng cao, bạn bè quốc tế tin tưởng và ngày càng muốn hợp tác kinh doanh với chúng ta.

Tuy nhiên, bước chuyển sang kinh tế thị trường cũng đặt ra nhiều vấn đề cần phải giải quyết, đó là những tiêu cực nổi lên trong quan hệ kinh tế, những trò vụ lợi, tham ô, tham nhũng... làm phương hại đến nền kinh tế, làm xói mòn đạo đức xã hội, làm đau đầu những nhà hoạch định chính sách. Một trong những hình thức phổ biến và nguy hiểm cần sớm làm rõ là các giao kết trục lợi trong hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp.

Trước đây, trong cơ chế kinh tế tập trung, hợp đồng kinh tế mang nặng tính chỉ tiêu, kế hoạch của Nhà nước, các chủ thể tham gia giao kết chủ yếu là các doanh nghiệp Nhà nước với nhau. Kinh tế thị trường mở ra nhiều hình thức sở hữu, đa loại hình doanh nghiệp. Hợp đồng kinh tế được trở về với ý nghĩa đích thực của nó, đó là sự thoả thuận bằng văn bản, tài liệu giao dịch giữa các bên ký kết... Điều này đã giúp cho hoạt động kinh doanh phát triển năng động hơn, nhộn nhịp hơn. Thế nhưng, nhiều chủ thể tham gia giao kết hợp đồng kinh tế, đặc biệt là các giám đốc doanh nghiệp nhà nước đã lợi dụng cơ chế này, ký kết hợp đồng với các doanh nghiệp tư nhân khác không phải với mục đích mang lại lợi ích cho doanh nghiệp mình mà chỉ dùng hợp đồng làm phương tiện chuyển dịch và hợp pháp hoá việc chuyển dịch tài sản của doanh nghiệp mình, của Nhà nước sang cho chủ thể khác để hưởng lợi. Các giao kết hợp đồng như thế xẩy ra rất nhiều trong thời gian qua và xuất hiện trong tất cả các vụ án kinh tế lớn như Tamexco, Dệt Nam Định, Epco-Minh Phụng... nhưng chưa có sự quan tâm đúng mức và các biện pháp, giải pháp nhằm ngăn ngừa, hạn chế, nó làm ảnh hưởng lớn đến sự phát triển lành mạnh của các doanh nghiệp cũng như nền kinh tế đất nước.

Vấn đề làm lành mạnh hoạt động tài chính của các doanh nghiệp đã trở thành nhu cầu cấp thiết. Hội nghị lần thứ tư Ban chấp hành Trung ương Đảng (Khoá VIII) đã dành phần lớn thời gian để bàn đến sự phát triển của các doanh nghiệp. Và như Thủ Tướng Chính phủ Phan Văn Khải đã phân tích trong cuộc gặp gỡ đại diện các doanh nghiệp và các nhà khoa học công nghệ các tỉnh, thành phía Bắc ngày 9.1.1998: “Lần đầu tiên một Nghị quyết Trung ương Đảng ta đã đề cập tương đối toàn diện chính sách phát triển các doanh nghiệp. Sở dĩ như vậy vì Trung ương nhận thấy rằng không thể phát triển kinh tế nếu không xây dựng một đội ngũ doanh nghiệp mạnh với những nhà kinh doanh và các tập thể lao động đoàn kết, gắn bó với nhau, dám nghĩ, dám làm, tâm huyết với sự nghiệp phát triển đất nước; không một quốc gia nào có thể phát triển tốt nếu không có lực lượng doanh nghiệp năng động, kinh doanh có hiệu quả...”. Thủ tướng cũng chỉ rõ: “Trong các biện pháp duy trì và củng cố sự ổn định kinh tế vĩ mô, Chính phủ đặc biệt quan tâm lành mạnh hoá lĩnh vực tài chính tiền tệ, không chỉ tài chính Nhà nước, mà phải chăm lo cả nền tảng của nó là tài chính doanh nghiệp và dân cư”[1].

Để góp phần thực hiện các chủ trương lớn nêu trên, Thông tin khoa học pháp lý phối hợp với Thạc sĩ luật học Vũ Thị Thanh Tâm (Đài Truyền hình Việt Nam) ra số chuyên đề “Chống các giao kết trục lợi trong kinh doanh”. Thông tin khoa học pháp lý xin giới thiệu với bạn đọc và mong nhận được ý kiến đóng góp, thảo luận.

Số thông tin chuyên đề tập trung vào các nội dung sau đây:

                                         Thông tin Khoa học pháp lý