Công chứng trên thế giới có nguồn gốc từ lâu, trải qua những thăng trầm của lịch sử, Công chứng luôn giữ một vai trò rất quan trọng trong đời sống xã hội. Tuy nhiên, ở Việt Nam, công chứng vẫn còn là lĩnh vực mà ít người biết đến hoặc có hiểu biết chưa thật đầy đủ như có những hệ thống công chứng nào đang tồn tại trên thế giới? hệ thống công chứng nào đang hấp dẫn các nước trong thế giới hiện đại? xu thế phát triển và cải cách của công chứng? Công chứng Việt Nam ®ang ®­îc tæ chøc theo m« h×nh nµo vµ cần được cải cách và phát triển theo h­íng nào để đáp ứng được nhu cầu của xã hội trong nền kinh tế thị trường? Đó là những vấn đề đang được tranh luận sôi nổi với nhiều quan điểm khác nhau.

Từ năm 1989, ở Liên Xô và các nước xã hội chủ nghĩa cũ ở Đông Âu đã có những biến đổi về chính trị, kéo theo sự biến đổi sâu sắc về kinh tế, văn hoá xã hội và pháp luật, đòi hỏi phải có những biến đổi phù hợp về thể chế các cơ quan nhà nước trong đó có các cơ quan pháp luật, tư pháp và bổ trợ tư pháp. Song song với chính sách phát triển kinh tế, mỗi nước đã bắt đầu chương trình cải cách các thể chế của hệ thống tư pháp và pháp luật. Trong một môi trường mới, đã nảy sinh và phát triển mạnh mẽ những quan hệ dân sự, kinh tế, thương mại, đòi hỏi có sự an toàn pháp lý cao và thể chế công chứng ở các nước này phải được nhanh chóng cải cách phù hợp với nền kinh tế thị trường, trong xu thế đó Công chứng Việt Nam cũng không phải là một ngoại lệ.

Từ 1991 đến nay, Chính phủ đã ban hành 3 Nghị định về tổ chức, hoạt động công chứng. Trong giai đoạn đầu của thời kỳ chuyển đổi sang nền kinh tế thị trường, thể chế công chứng hoạt động với sự bao cấp của Nhà nước đã phát huy được vai trò, thu được những kết quả bước đầu quan trọng. Tuy vậy, mô hình tổ chức công chứng với sự bao cấp của Nhà nước đang dần dần bộc lộ những bất cập và nhược điểm, không tạo ra động lực phát huy hết tiềm năng phát triển công chứng và sức sáng tạo của công chứng viên, không đáp ứng được những nhu cầu ngày càng tăng, ngày càng phức tạp trong nền kinh tế thị trường. 

Trong công cuộc cải cách bộ máy Nhà nước hiện nay, cải cách tổ chức và hoạt động tư pháp đang được Đảng và Nhà nước rất quan tâm, trong đó, có cải cách về tổ chức và hoạt động của công chứng. Việc đổi mới tổ chức và hoạt động Công chứng nhà nước được tiến hành với phương châm đổi mới từng bước vững chắc, nhằm góp phần thiết thực vào cải cách hành chính và cải cách tư pháp, giảm bớt phiền hà cho nhân dân. Chính vì vậy, việc phân tích, đáng giá thực trạng công chứng Việt Nam hiện nay, đồng thời nghiên cứu, học hỏi kinh nghiệm của công chứng các nước tiên tiến trong khu vực và trên thế giới là rất cần thiết, góp phần tạo dựng những cơ sở lý luận và thực tiễn nhằm thực hiện cải cách và đổi mới tổ chức và hoạt động của công chức Việt Nam.

Số thông tin chuyên đề: “Công chứng Việt Nam trong nền kinh tế thị trường hướng theo mô hình công chứng la-tinh” là kết quả nghiên cứu trong quá trình làm luận văn của ThS. Nguyễn Văn Toàn, Vụ hành chính tư pháp - Bộ Tư pháp, tại Cộng hoà Pháp về các hệ thống công chứng trên thế giới, các điển hình thực hiện cải cách từ mô hình công chứng nhà nước bao cấp sang mô hình công chứng hướng theo mô hình công chứng la-tinh, về công chứng Việt Nam qua các thời kỳ, thực trạng tổ chức, quản lý và hoạt động công chứng hiện nay, hướng vận dụng những kinh nghiệm quốc tế vào hoàn cảnh mới và điều kiện của nền kinh tế thị trường.