Luận án nghiên cứu làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn của việc cải cách bộ máy hành pháp trong điều kiện đổi mới của Việt Nam hiện nay. Luận án xuất phát từ tình hình thực tiễn đất nước trong giai đoạn chuyển đổi cơ chế quản lý kinh tế, trên cơ sở nghiên cứu cách tổ chức bộ máy hành pháp của các nước trên thế giới, và những bài học kinh nghiệm về tổ chức và hoạt động của bộ máy hành pháp nước ta qua các giai đoạn phát triển để đề xuất những quan điểm và giải pháp thích hợp nhằm cải cách bộ máy hành pháp cấp trung ương.
Là một công trình nghiên cứu có hệ thống về tổ chức và hoạt động của bộ máy hành pháp cấp trung ương trong công cuộc đổi mới hiện nay ở Việt Nam, luận án có những đóng góp:
- Bằng lý luận và thực tiễn, luận án phân tích làm rõ thêm cơ sở lý luận về quyền lực nhà nước, vị trí, vai trò của quyền hành pháp trong hệ thống quyền lực nhà nước trong mối quan hệ với quyền luật pháp và quyền tư pháp; đồng thời khẳng định việc tổ chức thực hiện quyền lực nhà nước ở Việt Nam trong điều kiện hiện nay phải tuân theo nguyên tắc thống nhất quyền lực (thống nhất vào Quốc hội), có sự phân công, phân nhiệm rành mạch cho ba cơ quan thực hiện ba quyền lập pháp, hành pháp và tư pháp, song các cơ quan này không đối lập mà phải phối hợp chặt chẽ với nhau và hoạt động trong khuôn khổ pháp luật.
- Luận án phân tích các mô hình tổ chức bộ máy hành pháp của các nước trên thế giới, đặc biệt là phân tích tổ chức của Chính phủ - cơ quan đứng đầu hệ thống hành chính nhà nước, và là chủ thể cơ bản thực hiện quyền hành pháp; phân tích quá trình tổ chức và hoạt động của bộ máy hành pháp Việt Nam hiện nay. Qua phân tích, đã chỉ ra các chế định chưa hợp lý của Hiến pháp 1992 và những tồn tại trong chỉ đạo, điều hành cần phải khắc phục của bộ máy hành pháp cấp trung ương.
- Luận án đã đề xuất các quan điểm và giải pháp cải cách bộ máy hành pháp cấp trung ương trong công cuộc đổi mới hiện nay ở Việt Nam. Cải cách bộ máy hành pháp cấp trung ương, trước hết là hoàn thiện về vị trí, vai trò, tổ chức, hoạt động và phương thức quản lý của Chính phủ theo hướng cơ bản là đảm bảo sự chỉ đạo tập trung, thống nhất vào trung ương, có sự phân cấp thẩm quyền hợp lý cho địa phương, nhằm đảm bảo dân chủ và sự chủ động cho các địa phương, đồng thời kết hợp chặt chẽ với việc đổi mới các cơ quan khác của Nhà nước.
Luận án nghiên cứu làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn của việc cải cách bộ máy hành pháp trong điều kiện đổi mới của Việt Nam hiện nay. Luận án xuất phát từ tình hình thực tiễn đất nước trong giai đoạn chuyển đổi cơ chế quản lý kinh tế, trên cơ sở nghiên cứu cách tổ chức bộ máy hành pháp của các nước trên thế giới, và những bài học kinh nghiệm về tổ chức và hoạt động của bộ máy hành pháp nước ta qua các giai đoạn phát triển để đề xuất những quan điểm và giải pháp thích hợp nhằm cải cách bộ máy hành pháp cấp trung ương.
Đóng góp mới về mặt khoa học của luận án
Là một công trình nghiên cứu có hệ thống về tổ chức và hoạt động của bộ máy hành pháp cấp trung ương trong công cuộc đổi mới hiện nay ở Việt Nam, luận án có những đóng góp:
- Bằng lý luận và thực tiễn, luận án phân tích làm rõ thêm cơ sở lý luận về quyền lực nhà nước, vị trí, vai trò của quyền hành pháp trong hệ thống quyền lực nhà nước trong mối quan hệ với quyền luật pháp và quyền tư pháp; đồng thời khẳng định việc tổ chức thực hiện quyền lực nhà nước ở Việt Nam trong điều kiện hiện nay phải tuân theo nguyên tắc thống nhất quyền lực (thống nhất vào Quốc hội), có sự phân công, phân nhiệm rành mạch cho ba cơ quan thực hiện ba quyền lập pháp, hành pháp và tư pháp, song các cơ quan này không đối lập mà phải phối hợp chặt chẽ với nhau và hoạt động trong khuôn khổ pháp luật.
- Luận án phân tích các mô hình tổ chức bộ máy hành pháp của các nước trên thế giới, đặc biệt là phân tích tổ chức của Chính phủ - cơ quan đứng đầu hệ thống hành chính nhà nước, và là chủ thể cơ bản thực hiện quyền hành pháp; phân tích quá trình tổ chức và hoạt động của bộ máy hành pháp Việt Nam hiện nay. Qua phân tích, đã chỉ ra các chế định chưa hợp lý của Hiến pháp 1992 và những tồn tại trong chỉ đạo, điều hành cần phải khắc phục của bộ máy hành pháp cấp trung ương.
- Luận án đã đề xuất các quan điểm và giải pháp cải cách bộ máy hành pháp cấp trung ương trong công cuộc đổi mới hiện nay ở Việt Nam. Cải cách bộ máy hành pháp cấp trung ương, trước hết là hoàn thiện về vị trí, vai trò, tổ chức, hoạt động và phương thức quản lý của Chính phủ theo hướng cơ bản là đảm bảo sự chỉ đạo tập trung, thống nhất vào trung ương, có sự phân cấp thẩm quyền hợp lý cho địa phương, nhằm đảm bảo dân chủ và sự chủ động cho các địa phương, đồng thời kết hợp chặt chẽ với việc đổi mới các cơ quan khác của Nhà nước.
NỘI DUNG CƠ BẢN CỦA LUẬN ÁN